⁰¹ Thomas Helbig, Engelchen, 2007, μεικτή τεχνική, 80 × 37 × 40 cm
⁰² Thomas Helbig, Hoheres Leben, 2008, λάδι και βερνίκι σε ξύλο, 170 ×140 cm
⁰³ Thomas Helbig, Complete Birth, άποψη εγκατάστασης, γκαλερί Ελένη Κορωναίου, Αθήνα
⁰⁴ Thomas Helbig, Schwelle, λάδι και βερνίκι σε ξύλο, 140 × 115 cm

— Θεωρείς τα έργα του Thomas Helbig μηδενιστικά;
— Όχι, μάλλον ρομαντικά, αλλά από κάποιον που από μικρός ήξερε το ποιηματάκι του Schiller που λέει: «Only through Beauty’s morning-gate, dost thou penetrate the land of knowledge.»
— Ο ίδιος τα περιγράφει σαν μια σύμμειξη παρελθόντος και μέλλοντος («past and future melted into each other»). Αυτή η ανιστορικότητα οδηγεί πουθενά;
— Στο παρόν!
— Τώρα κατάλαβα … Προφανώς γι’ αυτό παρομοιάζει τους πίνακές του με «παράθυρα». Παράθυρα στο τώρα … Τα γλυπτά του όμως γιατί πιστεύεις ότι τα συσχετίζει με «φιγούρες»;
— Είναι ένα είδος «φλογόμορφης» τέχνης … Αν το Salo του Παζολίνι γυριζόταν σήμερα, διόλου απίθανο τα έργα του Helbig να διακοσμούσαν τη βίλα των οργίων!
— Ναι, αν υποθέσουμε ότι οι «γαλαζοαίματοι» του Salo είχαν πλήρη αισθητική συνείδηση των πράξεών τους (και μάλλον είχαν). Ο Helbig πάντως είναι ξεκάθαρα εγωιστής.
— Αυτός ο «εγωισμός» είναι που κάνει τους γερμανούς καλλιτέχνες «so different, so appealing»;
— Ο «ηθικός εγωισμός» είναι γερμανική ιδέα αλλά όλοι οι καλλιτέχνες με το Eγώ δουλεύουν, ακόμα και αυτοί που θέλουν να το εξαλείψουν εξιδανικεύοντας την αυτοαναίρεσή τους!
— Το έφερες από ’δω το έφερες από ’κει, πάλι στον Stirner θα καταλήξουμε … Είναι τόσο επίκαιρος τελικά;
— Δεν το έφερα εγώ, με ακολούθησε! Θα έπρεπε να είχαμε ρωτήσει τον Helbig. Το τίμημα του εγωισμού είναι η «πτώση» — μάλλον αυτή είναι επίκαιρη πάλι!
— Είναι μια τέχνη μόνο για τον εαυτό της, δηλαδή. Κι αυτό από μόνο του έχει μια πολιτική διάσταση, ενδεχομένως.
— Και η πολιτική για τον εαυτό της υπάρχει! Κάθε ανθρώπινη πράξη έχει μια ηθική διάσταση, η πολιτική είναι μία εκλεπτυσμένη τεχνική διαχείρισης της εξουσίας και η τέχνη μία ευγενής διαχείριση της ηθικής. Πιθανότατα και τους τρεις μας απασχολεί πρωτίστως η διαχείριση της ηθικής!
— Ο τρίτος ποιος είναι;
— Ο Helbig!
— «Πένθιμη μοίρα! Υπάρχουν μεγάλοι άνδρες που ζουν περισσότερο απ’ τη μεγαλοφυΐα τους. Αλλά στον Berlioz η μεγαλοφυΐα ζει περισσότερο απ' τη θέληση: Είναι εκεί, τη νιώθει κανένας στις εξαίσιες σελίδες της τρίτης πράξης των Τρώων στην Καρχηδόνα. Μα ο Berlioz δεν πιστεύει πια σ’ αυτήν· δεν πιστεύει πια σε τίποτα. Η μεγαλοφυΐα του πεθαίνει από έλλειψη τροφής. Είναι μια φλόγα που καίει πάνω σ' έναν άδειο τάφο».
— «Φουσκώνει ο άνεμος τα σάβανά μας / σα ν’ αρμενίζουμε με τα πανιά μας. / Πέφτουν στο δρόμο μας και ξεκολλάνε / τα κούφια κόκαλα, στη γη σκορπάνε.»
— Υποπτεύομαι ότι ο πίνακας Höheres Leben, 2008, του Helbig αναφέρεται στο ομώνυμο ποίημα του Hölderlin: «Der Mensch erwählt sein Leben, sein Beschließen, / Von Irrtum frei kennt Weisheit er, Gedanken, / Erinnrungen, die in der Welt versanken, / Und nichts kann ihm der innern Wert verdrießen.
Die prächtige Natur verschönet seine Tage, / Der Geist in ihm gewährt ihm neues Trachten / In seinem Innern oft, und das, die Wahrheit achten, / Und höhern Sinn, und manche seltne Frage.
Dann kann der Mensch des Lebens Sinn auch kennen, / Das Höchste seinem Zweck, das Herrlichste benennen, / Gemäß der Menschheit so des Lebens Welt betrachten, / Und hohen Sinn als höhres Leben achten. / Scardanelli.»
— Ίσως ο Helbig να είναι πιο αισιόδοξος απ’ όσο νομίζαμε. Ή πιο είρων …
— So, in the end, nothing explains anything?
— Όλα εξηγούν τον εαυτό τους.
— Τι εννοεί τότε ο Helbig όταν λέει ότι «δεν ξέρει τι κάνει» και ότι τα έργα του «απλώς προκύπτουν»; Κάτι μου λέει ότι ασπάζεσαι κι εσύ αυτή τη θέση.
— Όχι … Άλλωστε, ακόμα και όταν ξέρεις τι κάνεις, πάλι προκύπτουν διάφορα.
— To fall is to understand the universe;
— Μόνο όταν η πτώση προηγείται της κατανόησης ηθελημένα, αλλιώς it’s just bad luck.
— Ή απλά παρακμή (Verfall) … Δεν υπάρχει κάτι παρακμιακό στη δουλειά του Helbig; Ή μήπως μας μπερδεύει η αναχρονιστική αίσθηση που αποπνέουν τα έργα του;
— Μήπως είναι απλά νοσταλγία; Αλλά ίσως η νοσταλγία να είναι παρακμή από μόνη της. Νομίζω ότι είναι απλά διαπραγμάτευση.
— Διαπραγμάτευση με τι;
— Διαπραγμάτευση με τη διαδικασία, με το πριν και το μετά.
— Μα η διαδικασία, ως γνωστόν, είναι από μόνη της έργο. Κάτι άλλο θα είναι.
— Η διαδικασία είναι το μόνο έργο και γι’ αυτό τίθεται πάντα υπό διαπραγμάτευση.
— Τώρα μιλάς σαν τον Derrida. Ο οποίος, παρεμπιπτόντως, λέει κάπου ότι όλοι οι μέγιστοι συγγραφείς ήταν αφασικοί. Δεν μπορεί δηλαδή να είναι ρήτορες ή σπουδαίοι συζητητές. Άραγε αυτό ισχύει και με τους εικαστικούς;
— Δεν ξέρω, θεωρούμε τον Oscar Wilde ελάσσονα συγγραφέα;
— Αυτός δεν ήταν συγγραφέας.
— Γιατί; Ούτε ο Derrida ήταν …
— Ο Wilde ήταν μόδιστρος της γραφής, ενώ ο Derrida την ενδυόταν. Δεν αφήνουμε όμως τις εξυπνάδες για να έρθουμε στο θέμα μας; Τι λες, ο Helbig εγκρίνει τη φύση; Και με ποιον τρόπο;
— Πώς μπορεί κανείς να μην εγκρίνει τη φύση; Πόσο μάλλον να την αγνοήσει. Το να μεταλλάσσεις τη φύση είναι αρχαιότατο σύνδρομο αλλά νομίζω ότι το ζήτημα του Helbig είναι η συναισθηματική πρόσληψη της φύσης.
— Επιστρέφει στη βεβαιότητα, δηλαδή: στην «επιφάνεια της κοινής εμπειρίας», όπως πολύ ωραία το διατυπώνει ο Valery. Έχει κάτι το ονειρικό αυτή η εμπειρία — είναι και δεν είναι δική μας.
— Ο Helbig μου δίνει την εντύπωση ότι από τη μία πατάει στον Friedrich και με το άλλο μάτι κοιτάει το Alien του Ridley Scott. Νομίζω ότι μεγάλο μέρος του sci-fi αφορά τον Σολιψισμό, άλλωστε είναι σίγουρα «παιδί» του ρομαντισμού!
— Περισσότερο «μακρινό συγγενή», θα τον χαρακτήριζα. Είναι το μέλλον που τον διαφοροποιεί. Οι original ρομαντικοί περιορίζονταν στο παρελθόν, ήθελαν να δραπετεύσουν από το παρόν, απεχθάνονταν τον εγωισμό και επιθυμούσαν την αναστήλωση» του Μεσαίωνα. Να μη στα λέω τώρα, αφού τα ξέρεις.
— Η αναφορά στον Μεσαίωνα αφορούσε την απαξίωση της κοινής λογικής και της βιομηχανοποίησης, ό,τι κάνει και η επιστημονική φαντασία, η οποία προέρχεται από τη λογοτεχνία του φανταστικού, η οποία είναι δημιούργημα των ρομαντικών … Αλλά δεν νομίζω ότι μας αφορά το τι είναι original.
— Όχι, επί του παρόντος. Ο Helbig πάντως είναι «παιδί» του ρομαντισμού της δεκαετίας του 1980, όπως αυτός εκφράστηκε κυρίως μέσω της μουσικής. Μην ξεχνάς ότι γεννήθηκε στο Rosenheim της Βαυαρίας, το 1967. Πιο πολύ τον φαντάζομαι δηλαδή να ακούει Bauhaus, Cure, Cocteau Twins και, γιατί όχι, κλασική!
— Έπρεπε να τον ρωτήσουμε. Μάλλον Die Krupps θα άκουγε.
— Κι όμως, το Garlands των Cocteau Twins ταιριάζει άψογα στην περίσταση: «Well, with these etchings / Cravings convince / My cravings commence / Garlands evergreen / Forget-me-not wreaths / Chaplets see me drugged / I could die in a rosary»
— Ταιριάζει σε εμάς, ως «αναγνώστες» του Helbig …
— Νομίζω ότι αυτό που διακυβεύεται τελικά είναι το πώς ξεχωρίζει κανείς τη γνησιότητα της πρόσληψης.
— Η πρόσληψη είναι πάντα γνήσια.
— Μην είσαι απόλυτος …Γιατί να υποτιμήσουμε τον διαισθητικό παράγοντα;
— Δεν τον υποτιμώ, γι’ αυτό το λέω!
— Θα μου επιτρέψεις να μην το σχολιάσω. Νομίζω ότι ο ρομαντισμός του Helbig έγκειται στο ότι επιστρέφει στο θέμα του ξανά και ξανά, σε μια προσπάθεια να το διορθώσει …
— Συμφωνώ … και είναι πολύ εγωιστικό εκ μέρους του.


Η ατομική έκθεση Complete Birth του Thomas Helbig πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί της Ελένης Κορωναίου, από τις 9 Μαΐου έως τις 30 Ιουνίου 2008.