Νίκος Ναυρίδης, Tomorrow will be a Wonderful Day, 2008, μολύβι σε προετοιμασμένη επιφάνεια. Παραχώρηση της γκαλερί Bernier-Eliades, Αθήνα.

Η άποψη του Νίκου Ναυρίδη ότι το σχέδιο είναι κάτι που εκτείνεται, εκτός των άλλων, δεν μπορεί παρά να βρίσκεται σε άμεση εννοιολογική σύνδεση με τη φύση και το εύρος της προηγούμενης δουλειάς του — σαν μία μεταφορά, ας πούμε, των φυσικών ή δύσκολων αναπνοών στο χαρτί και από εκεί στον χώρο. Υπό την έννοια αυτή, η ιδέα του να «ντύσει» ζωγραφικά όλες τις επιφάνειες της γκαλερί με πλαστικές εκτυπώσεις λειτουργεί εντελώς συνειρμικά και απελευθερωτικά σε σχέση με τη λογική και τη χρήση του σχεδίου, ενώ συγχρόνως επιχειρείται ένα εύστοχο σχόλιο για τη δυναμική των μέσων.

Στέκομαι εξ αρχής στην εγκατάσταση και όχι στα κυρίως σχέδια που εκτίθενται, όχι για αξιολογικούς λόγους, αλλά γιατί νομίζω ότι η χειρονομία του Ναυρίδη να σχεδιάσει τον χώρο ολοκληρωτικά αποκτά διπλή σημασία, αφού: α) επαναπροσδιορίζει τον χώρο ως διαδικασία και δράση, και β) η ίδια η διαδικασία καταλύει τη ζωγραφική αντίληψη αντιδιαστέλλοντας την έννοια του χώρου με την επικράτεια του αμφιβληστροειδούς. Η πραγματικότητα η οποία εγκαθίσταται ή καλύτερα εγκιβωτίζεται είναι ο κοινός τόπος — the space between us — μεταξύ του κόσμου του καλλιτέχνη (inner space) και της σωματικής προσέγγισης του επισκέπτη. Το βλέμμα γίνεται βάδισμα, στάση, αναπνοή.

Ο «θεατής» καλείται να εισέλθει στην αίθουσα φορώντας νάιλον υποπόδια, προς προστασία της ζωγραφικής επιδαπέδιας επιφάνειας. Εκ πρώτης όψεως, αυτό που προσλαμβάνει είναι εντελώς ζαλιστικό, στα όρια του ψυχεδελικού, σχεδόν μία παραίσθηση. Προϊόντος του βηματισμού και προσπαθώντας να συνδέσει το παζλ της ζωγραφικής εγκατάστασης συνειδητοποιεί ότι αυτό που βλέπει να εκτείνεται αποτελεί ένα μοτίβο σε επανάληψη. Ακολουθώντας την επανάληψη, ακολουθεί τα ίχνη του μυαλού και τις κινήσεις του σώματός του.

Ο Ναυρίδης μας προσκαλεί σε μία απολύτως εσωτερική διαδρομή. Ως διαδικασία εμπεριέχει τη δυναμική της ελεύθερης ανάπτυξης και της σύμπτυξης — σχήματα αυθαίρετα λειτουργούν ως σημειώσεις, αναφορές, σκέψεις, μικρές ή μεγάλες προσωπικές ιστορίες, επισημάνσεις, αποτυπώσεις: ένα είδος κειμένου ή διακείμενου, μία ποιητική της γραμμής και του χώρου, ένα αρχιτεκτονημένο εργαστήριο της κρίσης.

Αυτή η περιήγηση θα μπορούσε να εκληφθεί ως μία επίσκεψη στο ασυνείδητο (ή μία επίσκεψη του ασυνείδητου;) με όρους που υπερβαίνουν τη ζωγραφική πράξη του καλλιτέχνη και την αισθητική πρόσληψη του επισκέπτη — έστω και αν αντιμετωπίζεται αυστηρά αισθητικά από τον πρώτο με την ειδική προφύλαξη του εφήμερου δαπέδου (δηλαδή της εκτύπωσης) από τα παπούτσια του επισκέπτη. Ό,τι εγγράφεται εντέλει ως σχέδιο στον χώρο είναι η τύχη της γραμμής στη διαδρομή της προς την έκθεση.

Ο Ναυρίδης έχει πει ότι η αρχική ιδέα αυτής της δουλειάς ήταν να βάλει τους ανθρώπους να περπατήσουν μέσα στο μυαλό του και να το διαβάσουν. Και ακόμη: «Η βασική μου ιδέα ήταν τι θα γίνει αν προσπαθήσω να απεικονίσω την αναπνοή μου ως μια γραμμή που ταξιδεύει συνεχώς και δημιουργεί σχήματα, κάνει διαδρομές» (συνέντευξη στη Μαργαρίτα Πουρνάρα, Η Καθημερινή, 20 Απριλίου 2008). Ασφαλώς η πρόθεσή του δικαιώθηκε. Και εμπίπτοντας για μία ακόμη φορά στη λογική της μεγάλης διάστασης, ίσως μάλιστα μας έδωσε την ευκαιρία περπατώντας, εκτός από το να παρεισφρήσουμε στην τάξη και στην αταξία του μυαλού του, να διαβάσουμε το δικό μας μυαλό, ακολουθώντας τη γραμμή της αναπνοής του.