Κατερίνα Αποστολίδου, Tracing Tracks, 2008, DVD, widescreen, ήχος, 9’ 51”. Παραχώρηση της γκαλερί Loraini Alimantiri / Gazonrouge, Αθήνα.

Γνωρίζοντας σχεδόν το σύνολο της δουλειάς της Κατερίνας Αποστολίδου, τα σχέδια, τη γλυπτική και τα πρώτα έργα video, αναγνώρισα το κρυφό εκείνο νήμα που συνδέει τον καλλιτέχνη με τον κόσμο, μέρος του οποίου επιλέγει να φωτίσει, αφού πρώτα έχει διανύσει όλη την απόσταση από το ορατό, στην ψυχική του αναπαράσταση. Η Κατερίνα Αποστολίδου ανήκει σε εκείνο το είδος καλλιτέχνη που βάζει αυστηρούς όρους εξόδου στην αρχική εντύπωση-αποτύπωση των καταστάσεων που επιχειρεί να εκφράσει στο έργο της. Βασική της έννοια, από νωρίς, ήταν η απόδοση του άλεκτου εκείνου κόσμου που περιέχεται σε απλές καθημερινές αντιδράσεις, όπως η προσφορά, η αλληλεπίδραση, η βιωμένη απόσταση, η επιθυμία, η υποσυνείδητη αγωνία, η προσπάθεια, ο χώρος όπου, εντέλει, μετασχηματίζονται σε ενέργεια. Η γλυπτική, μέσω της οποίας αρχικά οδήγησε τις έννοιες αυτές να πάρουν «σάρκα», περιείχε δυναμικά αν και λιτά, μία βασική αρχή: την καθαρότητα της φόρμας και ως εκ τούτου την άμεση πρόσληψη του μηνύματος που κυοφορούσε. Ο χώρος, η θέση και το νόημα των έργων της συμμετείχαν στην ίδια «τελετή». Από τις κοίλες γούρνες των αρχικών της εγκαταστάσεων, όπου η ροή έπαιρνε τη σημασία του αέναου χρόνου που απαιτεί κυκλικές διαδικασίες, άρα και διαχρονικές, ως τα video έργα της που είδαμε στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η εξέλιξη μοιάζει μοιραία. Το νερό, ο βυθός, τα ψάρια, οι ήχοι, η σιωπή, και τώρα στην τελευταία της δουλειά Displacements [Μεταθέσεις] που είδαμε στην γκαλερί Loraini Alimantiri / Gazonrouge, οι χώροι, στέραιοι και γήινοι, ενώθηκαν σε έναν καθολικό φαντασιακό κόσμο με σημείο εκκίνησης τον πραγματικό.

Δεν είναι εύκολο σήμερα για κανέναν καλλιτέχνη να χρησιμοποιήσει το video ως μέσο έκφρασης, χωρίς να πρέπει, έστω και κατ’ ιδίαν, να αναμετρηθεί με την πρόσφατη ιστορία του, χωρίς να αγωνιά για τη δική του σχέση με την κινούμενη εικόνα, την τόσο κατάλληλη για να κτισθούν ιστορίες του αόρατου, του άυλου, της αληθεινής ψευδαίσθησης, δηλαδή του ονείρου. Στα τέσσερα video-έργα της Αποστολίδου, των οποίων η καταγωγή βρίσκεται στις «μεταθέσεις», στον μηχανισμό δηλαδή ψυχικής ενέργειας σε αντικείμενα που υποκαθιστούν ή συμβολίζουν άλλα (ο ορισμός ανήκει στην ψυχανάλυση), οι χώροι μεταφέρουν τον θεατή σε απρόσμενα γνώριμες καταστάσεις. Αυτό δε, επιτυγχάνεται χωρίς καμία παραίνεση ή κατάχρηση συμβολισμών. Αντίθετα, προκύπτει σαν συνάντηση εμπειριών, θεατή και καλλιτέχνη, ακόμα καλύτερα του έξω κόσμου με τον «άλλον», τον εσώτερο, αδιάφανο, απροσδιόριστα συγγενή, ωστόσο απολύτως υπαρκτό. Αν αυτή είναι η σχέση που οφείλει να έχει το έργο τέχνης με τον άλλον, τον εκτός διαδικασίας συνοδοιπόρο που είναι «ο προσκεκλημένος στο άδειο σπίτι», όπως η Louise Bourgeois αποκαλεί τα έργα της, τότε κάθε συνάντηση με τον ιδιοκτήτη του σπιτιού είναι η προετοιμασία για την κατάβαση στις σάλες των ονείρων. Είναι ακριβώς αυτή η αίσθηση που αποκόμισα από τα video της Αποστολίδου. Στο Ξενοδοχείο (The Hotel), 2008, o κεντρικός χώρος ενός εγκαταλειμμένου ξενοδοχείου γίνεται η «σκηνή», ένας ναυαγισμένος τόπος μέσα στον οποίο τα έπιπλα που βυθίζονται μεταφέρουν την αίσθηση μιας ανθρώπινης εσωτερικής κατάστασης, ανάμεσα στην ασφυξία και την ανακούφιση. Η αρχή και το τέλος συναντιούνται. Ένα διαρκές travelling υποστηρίζει την αίσθηση ονείρου. Στο Σπίτι (The House) η κάμερα διερευνά το εσωτερικό ενός εγκαταλειμμένου σπιτιού, η τελευταία χρήση του οποίου ήταν παιδικός σταθμός. Ο χώρος γεμίζει σταδιακά νερό ενώ εδώ βυθίζονται φλιτζάνια, τσαγιέρες, σερβίτσια, ένας ολόκληρος κόσμος προσφοράς και ζωντάνιας που τώρα ανήκει στο δωμάτιο διαφύλαξης της μνήμης και ίσως της νοσταλγίας. Στο έργο Αποθήκη (The Storage), τα εμπορεύματα «κοιμούνται», ενώ ο ήχος από ένα μπαλάκι που αναπηδάει κατευθύνει την αλλαγή των πλάνων. Η αίσθηση του επείγοντος, από τον ήχο-παιχνίδι στο φως μιας σειρήνας, μετασχηματίζεται σε ψυχικά περιστατικά των οποίων η διαφορά έγκειται στην προσωπική ερμηνεία. Το έργο, ανοιχτό, περιμένει τις ταυτίσεις.

Ένα video που συνεχίζει και ολοκληρώνει τη δουλειά της Αποστολίδου με την κίνηση των ψαριών είναι το έργο Σχεδιάζοντας διαδρομές (TracingTracks). Η εικόνα των ψαριών που πυκνώνουν σε κοπάδι, και η εξελισσόμενη σχεδιαστική πράξη χρησιμοποιούνται σαν αλληγορία της ασυνείδητης αναζήτησης διαδρομών. Ψάρια που κολυμπούν και χέρια που σχεδιάζουν σχεδόν αυτόματα, σαν ανάγκη για να υπάρχεις σε έναν κόσμο ρευστό και ακαθόριστο επικυρώνουν την κεντρική ιδέα της Αποστολίδου. Η εξερεύνηση ενός κόσμου προϋπάρχοντος και απομνημονευμένου, παρελθόντος και αδιάβατου, γίνεται ενέργεια και ξεπηδά στα όνειρα με απροσδόκητες «Μεταθέσεις». Η έκθεσή της άφηνε το αίσθημα όχι μόνο μιας ολοκληρωμένης δουλειάς σε επίπεδο ιδεών και διαπραγμάτευσής τους, αλλά και την ευχαρίστηση ότι κάτι ειπώθηκε, μέσα από μιά ιδιότυπη συμμαχία του αλλόκοτου με το πραγματικό, βασική προϋπόθεση για τη «μαγεία» που χρειάζεται ένα καλλιτεχνικό έργο στις μέρες μας.