Τον Δεκέμβριο του 2005 βρέθηκα με τον Νίκο Αλεξίου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για να εκπροσωπήσουμε την Ελλάδα στην Biennale. Παράλληλα, με πρωτοβουλία του Βασίλη Φιλιππάτου, διευθυντή τότε του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην ίδια πόλη, παρουσιάσαμε από ένα επιπλέον έργο στους χώρους του Ιδρύματος, ως παράλληλη εκδήλωση. Στα εγκαίνια της Biennale παρέστη ο Ibrahim Spahić, διευθυντής του Φεστιβάλ του Σεράγεβο, ο οποίος μας κάλεσε να συμμετάσχουμε σε αυτό, επειδή θεώρησε ότι τα έργα μας είχαν μεγάλη συνάφεια με το κεντρικό θέμα, που ήταν «το φως». Έτσι κι έγινε. Το ΥΠΠΟ αγκάλιασε την πρόσκληση και μας έστειλε στο Σεράγεβο τον Φεβρουάριο του 2006. Η πρόσκληση αφορούσε σε δύο έργα του καθενός μας. Ο Νίκος επέλεξε να εκθέσει την προσωπική του συλλογή έργων τέχνης (με τον τίτλο The Collection), μοιράζοντας τα επιτοίχια και γλυπτά έργα στην γκαλερί Mac και τα video στο Τούρκικο Πολιτιστικό Κέντρο, σε κανονική αίθουσα προβολών. Ήταν η πρώτη φορά που θα εξέθετε τη συλλογή του και η πρώτη φορά που θα την έβλεπε ολόκληρη και ο ίδιος. Το άλλο έργο θα ήταν το Hotel Europa. Για την ιστορία, θα άξιζε ίσως να πω λίγα λόγια για το πώς έγινε αυτό το σχετικά άγνωστο έργο του Νίκου Αλεξίου.

Με το που φτάσαμε στο χιονισμένο Σεράγεβο την πρώτη φορά, για να διαλέξουμε τους χώρους για τα έργα μας, ήμασταν ακόμη στο ταξί όταν ο Νίκος πρόσεξε αυτό το κτήριο του Ξενοδοχείου Ευρώπη, στην καρδιά της πόλης. Έχασκε βομβαρδισμένο και εγκαταλελειμμένο — ένα κουφάρι πάνω στον κεντρικό δρόμο του Σεράγεβο. Επίτηδες είχε μείνει στην κατάσταση αυτή, για να θυμίζει τον πρόσφατο πόλεμο. Η όψη του είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον γιατί, στην πραγματικότητα, επρόκειτο για δύο κτήρια ενωμένα στη σειρά, με διαφορετικά χαρακτηριστικά το καθένα. Το παλαιότερο κλασικό και πλάι το μοντέρνο. Παράξενος συνδυασμός. Και τα δύο ήταν διάτρητα από σφαίρες και οβίδες, εντελώς κουφάρια, χωρίς παράθυρα ή πόρτες. Ο Νίκος μού λέει: «Αυτή η πρόσοψη με προκαλεί: θα ήθελα πολύ να κάνω κάτι εδώ, λες να τα καταφέρω να μου το δώσουν;»

Ο Ibrahim Spahić άκουσε με ενθουσιασμό την πρόταση του Νίκου και φρόντισε να δοθούν οι απαραίτητες άδειες. Έτσι μπήκε μπροστά ο προγραμματισμός και η μακέτα για την πρόσοψη του Ξενοδοχείου Ευρώπη. Ο Νίκος επέλεξε να δουλέψει στο μοντέρνο κτήριο, αφήνοντας το άλλο όπως ήταν. Η ιδέα ήταν απλή, η εκτέλεση είχε πολλές δυσκολίες, το αποτέλεσμα ήταν θαυμάσιο και ποιητικό. Ο αέρας, η σκιά και το φως έπαιζαν πάνω στις χορδές από σπάγκο, που κατέβαιναν από την ταράτσα μέχρι το ισόγειο, πέντε πατώματα. Η Χριστίνα Πετρηνού, που ήταν η επιμελήτρια και στις δύο συμμετοχές μας, γράφει στο κείμενό της: «Η κατασκευή αυτή είναι σε ένα διάλογο με το παλιό κουφάρι πλάι του, προσδίδοντας μια θεϊκή διακόσμηση που του κρατάει συντροφιά με ψιθύρους και φως».

Το έργο, βέβαια, κατασκευάστηκε επί τόπου, με πολλά μέτρα σπάγκο και κατάλληλα ξύλινα στηρίγματα. Η δυσκολία ήταν οι καιρικές συνθήκες, γιατί χιόνιζε και η θερμοκρασία ήταν κάτω από το μηδέν. Επί πολλές μέρες και ώρες ο Νίκος και οι βοηθοί του, κουκουλωμένοι με σκούφους και γάντια, πίνοντας κονιάκ, «κεντούσαν» την όψη των πέντε ορόφων του κτηρίου. Το έργο ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τα εγκαίνια, και έμενε να φωτιστεί για το βράδυ. Έγιναν πολλές δοκιμές μέχρι να καταλήξει ο Νίκος στο πώς το ήθελε. Όταν πια το είδαμε έτοιμο εντυπωσιαστήκαμε όλοι. Άρεσε πάρα πολύ και στους κατοίκους της πόλης. Ήταν ένα έργο ονειρικό, τρυφερό και αέρινο, σαν ένα τεράστιο μουσικό όργανο, μια άρπα ίσως, που εξόρκιζε το φριχτό παρελθόν και την ιστορία του τραυματισμένου κτηρίου αλλά και της πόλης του Σεράγεβο. Χάρηκα που βρέθηκα εκεί να το ζήσω και να το δω. Χαίρομαι και τώρα που, μέσα από τις φωτογραφίες και το video που τράβηξα, μου δίνεται η ευκαιρία να μιλήσω γι’ αυτό.


Το έργο του Νίκου Αλεξίου Hotel Europa παρουσιάστηκε στο XXII Χειμερινό Διεθνές Φεστιβάλ του Σεράγεβο, που πραγματοποιήθηκε από τις 7 Φεβρουαρίου ως τις 31 Μαρτίου του 2006, ως επίσημη ελληνική συμμετοχή, μαζί με τη Λίζη Καλλιγά, σε επιμέλεια της Χριστίνας Πετρηνού.